Als mensen het woord “detoxen” horen, denken ze eerder aan ontwenningskuren of aan een dieet in plaats van aan een gezond leven en ziektepreventie.

Maar de lever, de nieren, de longen, de huid, de spijsvertering en het lymfesysteem spelen allemaal een cruciale rol bij het ontgiften dat, als het overbelast raakt, kan resulteren in een overdaad aan gifstoffen die zich uit in ziekte en een lange lijst symptomen variërend van een gebrek aan energie tot gewichtstoename, het vasthouden van vocht, traagheid en menstruatieproblemen. Toxinen worden ook in verband gebracht met hartaandoeningen, kanker, diabetes type 2 en dementie (de belangrijkste ouderdomsziekten).

Alleen al in de vorige eeuw zijn er meer dan tachtigduizend chemische stoffen in ons milieu geïntroduceerd, die ons overspoelen met een constante stortvloed aan luchtverontreinigende stoffen, pesticiden, plastic, ftalaten, vlamvertragers, herbiciden, zware metalen en nog veel meer. Na verloop van tijd kunnen deze gifstoffen zich langzaam ophopen omdat onze natuurlijke ontgiftingssystemen over hun grenzen worden geduwd, wat uitmondt in een omslagpunt van toxische overbelasting die het lichaam overweldigt en onze natuurlijke ontgiftingsroutes verstopt.

Dus hoe kunnen we de constante overvloed aan gifstoffen bijhouden en deze ophoping in ons lichaam voorkomen?

Hoe ontgifting veroudering en ziekten beïnvloedt

Het lichaam heeft ingebouwde ontgiftingssystemen om gifstoffen te filteren en te verwijderen. De lever, nieren, spijsvertering, huid en longen spelen allemaal een cruciale rol in dit proces.

Lever: Zet gifstoffen om in minder schadelijke verbindingen door middel van enzymatische processen en zet in vet oplosbare gifstoffen om in in water oplosbare gifstoffen die kunnen worden uitgescheiden.

Nieren: Filteren het bloed om afvalstoffen te verwijderen, die vervolgens in de urine worden uitgescheiden.

Spijsverteringsstelsel: Elimineert gifstoffen via de ontlasting, waarbij een gezond darmmicrobioom een centrale rol speelt in dit proces.

Huid en longen: Scheiden gifstoffen uit via zweet en uitademing.

In een gezond lichaam verloopt dit ontgiftingsproces soepel; maar deze systemen hebben een beperkte capaciteit. Dus wanneer de “totale belasting” van gifstoffen het vermogen van het lichaam om te ontgiften overschrijdt, kunnen onze systemen overlopen als teveel water dat in een glas stroomt. Oxidatieve stress, DNA- en mitochondriale schade, ontstekingen een verstoorde darmfunctie, zijn de belangrijkste oorzaken van versnelde veroudering en chronische ziekten.

Onderzoeken hebben zelfs een verband aangetoond tussen de inname van milieutoxinen en het veroozaken van obesitas, diabetes en hartziekten tot Alzheimer, Parkinson, auto-immuunziekten en kanker.

Een recent onderzoek in The New England Journal of Medicine heeft microplastics en nanoplastics geïdentificeerd als potentiële risicofactoren voor hart- en vaatziekten, waarbij ze in verband worden gebracht met een verhoogd risico op hartinfarcten, beroertes en overlijden. Op dezelfde manier is blootstelling aan luchtvervuiling binnens- en buitenshuis in verband gebracht met een verhoogd risico op de ziekte van Alzheimer, versnelde cognitieve achteruitgang, dementie en kwetsbaarheid.

Strategieën ter ondersteuning van detoxen

1. Stop met het toevoegen van gifstoffen. Hoe minder giftige stoffen waaraan we ons lichaam blootstellen, hoe beter. Houd giftige stoffen uit je systeem door het elimineren van sterk bewerkte voedingsmiddelen, suikers, zetmeel, conserveringsmiddelen en additieven die de ontgiftingsroutes verstoppen. Het consumeren van kleinere vissen zoals wildgevangen zalm, sardines en ansjovis in plaats van grotere vissen die meer kwik bevatten, vermindert ook je blootstelling aan zware metalen. (Vissen die je beter kunt vermijden zijn tonijn, koningsmakreel, zeilvis, haai en zwaardvis).

2. Volg de richtlijnen van EWG. De Environmental Working Group heeft handige consumentengidsen die je kunt raadplegen om je blootstelling aan giftige stoffen in producten zoals parfums, cosmetica en zonnebrandcrèmes te verminderen.

3. Eet om ontgifting te stimuleren. Voeding speelt een cruciale rol bij het ondersteunen van de ontgiftingsprocessen van het lichaam. Het consumeren van voedingsmiddelen die rijk zijn aan antioxidanten, zoals biologische, niet-zetmeelrijke groenten, helpt oxidatieve stress te bestrijden. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan glutathion (bloemkool, kool, boerenkool, rucola, collards, koolrabi, wasabi, knoflook), foliumzuur, mangaan, magnesium, zink en selenium (bladgroenten, peulvruchten en noten en zaden zoals paranoten en pompoenpitten) leveren ook noodzakelijke cofactoren om de ontgiftingsmechanismen van je lichaam te ondersteunen.

Door zoveel mogelijk te kiezen voor lokaal, organisch voedsel verminder je ook de blootstelling aan schadelijke bestrijdingsmiddelen en heb je rijkere bronnen van voedingsstoffen en fytochemicaliën.

4. Gebruik meer antioxidanten en chelerende voedingsmiddelen. Kruiden en specerijen die rijk zijn aan antioxidanten, zoals kurkuma, rozemarijn, koriander, gember, kaneel en citroenschil, ondersteunen ook ontgifting door oxidatieve stress tegen te gaan en groene thee is een superontgifter die niet alleen rijk is aan antioxidanten maar ook de lever en nieren ondersteunt en zware metalen bindt of “cheleert” zodat ze uit het lichaam kunnen worden uitgescheiden.

Andere voedingsmiddelen die chelatie ondersteunen zijn voedingsmiddelen die rijk zijn aan oplosbare vezels (chiazaden) en pectine (appels, wortels, sinaasappels).

5. Zweet het eruit. Zweten is een van de meest effectieve manieren om te ontgiften, omdat veel giftige elementen bij voorkeur via het zweet worden uitgescheiden. Onderzoeken hebben aangetoond dat saunagebruik bijzonder effectief is bij het uitscheiden van zware metalen en gifstoffen, wat een reden kan zijn waarom veelvuldig saunagebruik in verband wordt gebracht met een lager risico op overlijden door hart- en vaatziekten.

Zweten verhoogt ook de bloedsomloop en de lichaamswarmte, wat helpt bij het transport en de eliminatie van gifstoffen door de lever en nieren. Activiteiten waarbij je gaat zweten, zorgen er ook voor dat je lichaam vet gaat verbranden voor energie, waardoor hardnekkige, in vet oplosbare gifstoffen die in vetcellen zijn opgeslagen, worden gemobiliseerd en in water oplosbaar worden gemaakt, zodat je ze gemakkelijker kunt uitzweten.

6. Drink voldoende water. Voldoende hydratatie is essentieel voor de ondersteuning van belangrijke routes die gifstoffen uit het lichaam verwijderen. Dit omvat zowel zweten en urineren als de functie van onze lever, nieren, cellen en spijsvertering. Dus streef naar acht tot tien glazen schoon, gefilterd water per dag.
De sleutel tot ontgiften is tweeledig: vermijd het slechte spul (zoals gifstoffen, zware metalen en pesticiden) en geef je lichaam tegelijkertijd genoeg van het goede spul dat het nodig heeft om de natuurlijke ontgiftingsroutes te ondersteunen (zoals regelmatige lichaamsbeweging, glutathion uit kruisbloemige groenten en aminozuren uit hoogwaardige eiwitbronnen). 

References

1. Schmidt CW. Environmental Factors in Successful Aging: The Potential Impact of Air Pollution. Environ Health Perspect. 2019;127(10):102001. doi:10.1289/EHP4579
2. Marfella R, Prattichizzo F, Sardu C, et al. Microplastics and Nanoplastics in Atheromas and Cardiovascular Events. N Engl J Med. 2024;390(10):900-910. doi:10.1056/NEJMoa2309822
3. Weuve J, Bennett EE, Ranker L, et al. Exposure to Air Pollution in Relation to Risk of Dementia and Related Outcomes: An Updated Systematic Review of the Epidemiological Literature. Environ Health Perspect. 2021;129(9):96001. doi:10.1289/EHP8716
4. Schmidt CW. Environmental Factors in Successful Aging: The Potential Impact of Air Pollution. Environ Health Perspect. 2019;127(10):102001. doi:10.1289/EHP4579
5. Genuis SJ, Birkholz D, Rodushkin I, Beesoon S. Blood, urine, and sweat (BUS) study: monitoring and elimination of bioaccumulated toxic elements. Arch Environ Contam Toxicol. 2011;61(2):344-357. doi:10.1007/s00244-010-9611-5
6. Laukkanen, T., Kunutsor, S.K., Khan, H. et al. Sauna bathing is associated with reduced cardiovascular mortality and improves risk prediction in men and women: a prospective cohort study. BMC Med 16, 219 (2018). https://doi.org/10.1186/s12916-018-1198-0